Natuurontwikkeling in Groot Mijdrecht Noordoost

Het laatste moeras ‘Moerasblok 1’ van 57 hectare ligt centraal in de polder. Voor het ontwikkelen van een robuust natuurgebied is een goede waterkwaliteit erg belangrijk. Om de waterkwaliteit en biodiversiteit in het moeras te verbeteren wil de provincie de volgende maatregelen uitvoeren:

• In een voedselrijke bodem zit veel stikstof en fosfaat. Hierdoor groeien sommige bloemen en planten heel snel en overwoekeren ze andere soorten die minder hard groeien. Hierdoor neemt het aantal soorten af. Met het verwijderen van de toplaag wordt de bodem geschikter voor meer variatie aan bloemen en planten.  
• Het aanleggen van een vispassage en doorgangen voor andere dieren. 
• Ontwikkelen van rietkragen voor vogels.
• Een flexibel waterpeil instellen in het moerasgebied met een onder- en bovengrens waarbinnen het peil kan bewegen. De ondergrens is het huidige peil in de polder en de bovengrens is 70 centimeter boven het huidige peil in de polder. De waterhuishouding in de rest van de polder blijft hetzelfde. 
• Het aanleggen van een kade om het moeras die mooi past in het landschap.
• Het verleggen van de huidige watergang ‘Proostdijer Dwarstocht’ als barrière om het moeras. 

Flexibel waterpeil en kade

Door een flexibel waterpeil in te stellen in het moeras, kunnen we beter inspelen op droge en natte periodes. Bij een droge periode is het met een flexibel peil mogelijk om het water in het moeras hoger te zetten. Zo kan belangrijke begroeiing voor moerasvogels, zoals waterriet, blijven ontwikkelen en voorkomen we te veel groei van wilgen. 

Om het moeras komt een kade (veenrib) en de watergang ‘Proostdijer Dwarstocht’. Met deze twee maatregelen houden we de waterhuishouding in de rest van de polder intact en voorkomen we dat gronden buiten het moeras te nat worden. Ook maakt de barrière het lastiger voor roofdieren om broedende vogels te bereiken. 

Planning

Op 13 februari 2020 zijn de wensen en eisen van het ontwerp ‘Moerasblok 1’ vastgesteld door gemeente De Ronde Venen, waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Natuurmonumenten, provincie Utrecht en een delegatie van bewoners. Daarna zijn er voorbereidende onderzoeken in het gebied uitgevoerd. In het najaar van 2020 is het definitieve ontwerp [HC1] vastgesteld. Het plan kan richting uitvoering zodra de benodigde gronden in eigendom zijn van de provincie en vervolgens de benodigde vergunningen rond zijn. Met de huidige grondeigenaren zijn we nu in gesprek. De realisatie van het laatste moerasblok voeren we in fases uit, afhankelijk van grondaankopen- of ruilen. 

Definitief ontwerp 

Op het eerste ontwerp hebben bewoners, grondeigenaren en pachters kunnen reageren. Dit was vanwege de coronacrisis digitaal. Bekijk de gestelde vragen en antwoorden hierop van de provincie. In het najaar van 2020 is met deze input het definitieve ontwerp aangepast en vastgesteld. 

De belangrijkste wijzigingen in het ontwerp zijn:

• Een gefaseerde verlegging van de watergang en een gefaseerde inrichting van het moerasblok. Dit betekent dat we eerst het westelijke deel van ongeveer 40 hectare inrichten en vervolgens het oostelijk deel van ongeveer 20 hectare.
• Een alternatieve locatie voor één vogelkijkpunt in plaats van twee vogelkijkpunten.
• De bestaande parkeerplaats Waverhoek niet verder uitbreiden. 

Werkt de link naar het definitief ontwerp niet? Bekijk hier dan de pdf-versie.

Rondom de moerasblokken leggen we bloemrijke graslanden aan. Het gaat hierbij over zogenaamd ‘kruiden- en faunarijk grasland’ en ‘vochtig hooiland’. Dit zorgt voor een kleurrijk landschap waarin verschillende planten en dieren graag leven. In totaal willen we nog 180 hectare bloemrijk grasland realiseren in de polder van Groot Mijdrecht. Natuurmonumenten en de provincie werken nu samen aan de inrichting van 40 hectare. 

Wat gaat er gebeuren? 

Op gronden langs de Botsholsedwarsdijk willen Natuurmonumenten en provincie Utrecht 40 hectare bloemrijke graslanden realiseren. Deze gronden zijn eigendom van de provincie en Natuurmonumenten. De bloemrijke graslanden realiseren we door natuurvriendelijke oevers aan te leggen, de diversiteit aan bloemen en planten te vergroten en het gebied goed te beheren. 

Planning

Op dit moment ligt er een eerste ontwerp. Dit hebben de provincie en Natuurmonumenten samen met gemeente De Ronde Venen, waterschap Amstel, Gooi en Vecht en pachters gemaakt. Bewoners uit de polder Groot Mijdrecht betrekken we nu bij het plan om deze aan te scherpen. Naar verwachting ligt er in het najaar van 2024 een definitief ontwerp en kunnen we in 2025 starten met de werkzaamheden.

Het moerasgebied Proostdijhoek bestaat uit twee delen, voorheen ‘Moerasblok 2’ en 'Moerasblok 3’. Het kleinste deel, ‘Moerasblok 3’, is 4,1 hectare en ligt ten zuiden van de Dwarstocht. In 2019 werd het moerasgebied opgeleverd. Door de kleine omvang is het niet geschikt voor moerasvogels, maar wel voor amfibieën en libellen. Om te voorkomen dat hun eitjes door vissen worden opgegeten, hebben we daar een vistrap aangelegd.

‘Moerasblok 2’, met een oppervlakte van 13 hectare, werd ook in het najaar van 2019 opgeleverd. Het moeras ligt direct ten zuiden van de Proostdijerdwarsweg. Hoewel het te klein is voor vogelkolonies, kunnen moerasvogels die niet in grote groepen leven er wel broeden. Het moeras is via een vistrap met de Hoofdtocht verbonden.

Afspraken met het gebied

In 2012 zijn door de provincie, gemeente De Ronde Venen, waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Natuurmonumenten en een bewonersdelegatie afspraken gemaakt over het ontwikkelen van nieuwe natuur in Groot Mijdrecht Noordoost. Dit hebben ze vastgelegd in de Versoberde Veenribbenvariant en het Pact van Poldertrots. Hierin staat dat de drie moerasblokken worden aangelegd op afstand van bebouwing en wegen om verstoring van dieren te voorkomen. Om de nieuwe moerasblokken heen komt een veenrib (een kade) waardoor een hoger waterpeil niet zorgt voor vernatting van de gronden buiten het moeras. 

De Proostdijhoek (moerasblok 2 en 3) wordt nu gebruikt door verschillende moerasvogels en vissen. Dit geeft ons veel informatie over de ontwikkeling van planten, wat hier voor nodig is, welke vogels er graag verblijven en welke vissoorten worden aangetrokken. Daarom voert Natuurmonumenten regelmatig vogeltellingen uit en hebben we in 2020 en 2021 de visstand gemonitord. Al deze gegevens en ontwikkelingen helpen ons bij de inrichting van het laatste moeras: ‘Moerasblok 1’.

De nieuwe moerasblokken sluiten mooi op moerasgebied Waverhoek aan. De Waverhoek is een trekpleister voor doortrekkende grutto’s in het voor- en najaar. Ook diverse steltlopers zoals de kluut, de tureluur en de kievit hebben het gebied als broedgebied ontdekt. Tellingen van meer dan 200 kemphanen komen regelmatig voor en het is een rust- en voederplek voor de lepelaar. De toename van het aantal broedparen in Botshol kan hier het gevolg van zijn. Waverhoek is duidelijk een fijne leefomgeving voor de vogels in Groot Mijdrecht Noord en omstreken. 
Een hoger waterpeil op gezette tijden zorgt ervoor dat het moeras niet dichtgroeit met bos. Ook zie je dat het riet zich ontwikkelt op verschillende plekken. Door het waterpeil te beheren en door de begrazing van ganzen blijft de openheid van het gebied behouden.

De aansluiting met de nieuwe moerasgebieden maakt het nog aantrekkelijker voor vogels om zich te verspreiden en biedt meer ruimte voor de natuur in Groot Mijdrecht.