Bescherming drinkwater

Samen met onze partners (gemeenten, drinkwaterbedrijven Vitens, Oasen en Waternet, omgevingsdiensten RUD en ODRU, waterschappen en Rijkswaterstaat) zorgt de provincie voor de bescherming van onze bronnen voor de drinkwaterwinning.
 

De drinkwaterwinningen worden beschermd door grondwaterbeschermingszones. De grondwaterbeschermingszones zijn benoemd in de provinciale Omgevingsverordening. In de Omgevingsverordening staan de regels die gelden in de beschermingszones voor de bescherming van de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater.

We onderscheiden de volgende grondwaterbeschermingszones:

• waterwingebieden
• grondwaterbeschermingsgebieden
• boringsvrije zones
• 100-jaarsaandachtsgebieden 
• beschermingszones oppervlaktewaterwinning
• matig kwetsbare en kwetsbare strategische grondwatervoorraad

De grondwaterbeschermingszones uit de Omgevingsverordening worden ook ruimtelijk beschermd. U leest hier meer over op de pagina Ruimtelijke bescherming en gebiedsaanpak drinkwaterwinning.

Ga na of uw locatie in een grondwaterbeschermingszone ligt, door de locatie te zoeken op de provinciale ATLAS (webkaart). Indien u in de ATLAS klikt op een beschermingszone, dan verschijnen in een linker kader de geldende regels voor die zone.

U kunt deze gegevens ook vinden in de Omgevingsverordening. 

Alle drinkwaterwinningen hebben een waterwingebied. Binnen het waterwingebied staan de winputten, de plekken waar het grondwater wordt gewonnen en waarvan de drinkwaterbedrijven drinkwater maken. De grens van het wingebied eindigt daar waar het grondwater ten minste 60 dagen nodig heeft om de winputten van de winning te bereiken. 

In waterwingebieden is in principe niets toegestaan dat geen relatie heeft met de drinkwaterwinning. Enkele uitzonderingen zijn opgenomen in de Omgevingsverordening. Deze hebben vooral betrekking op activiteiten van het drinkwaterbedrijf en onderhoudswerkzaamheden in het gebied.

Bekijk de regels in de Omgevingsverordening die van toepassing zijn op deze grondwaterbeschermingszone.

Bethunepolder

Voor de Bethunepolder, een specifiek type waterwingebied waar kwelwater wordt gebruikt voor drinkwaterbereiding, zijn de (minder strikte) regels van grondwaterbeschermingsgebieden van toepassing. Aangevuld met bijzondere regels voor bestrijdingsmiddelen en parkeren (art 3.8, 3.13 t/m 3.15 Omgevingsverordening). Het Waterleidingkanaal, waarmee het water wordt afgevoerd naar de zuivering, geniet wel de bescherming van ‘waterwingebied’. 

De grondwaterbeschermingsgebieden liggen als een schil rond de waterwingebieden. De buitengrens van de grondwaterbeschermingsgebieden wordt gevormd door de plekken waar het ondiepe grondwater 25 jaar de tijd nodig heeft om de winputten te bereiken (de 25-jaars zone). 

16 van de 26 grondwaterwinningen in de provincie worden beschermd door een grondwaterbeschermingsgebied.

Winningen die beschermd worden door een grondwaterbeschermingsgebied zijn vaak relatief ondiepe winningen, met weinig tot geen beschermende kleilagen in de ondergrond om het grondwater te beschermen. Het grondwater in deze gebieden kan daardoor direct vanaf het maaiveld worden beïnvloed en verontreinigingen kunnen zich makkelijk richting de winning verplaatsen. Dit maakt deze winningen kwetsbaar.

Vanwege deze hydrologische kwetsbaarheid gelden in deze gebieden extra regels en zijn milieubelastende bedrijven en sommige activiteiten verboden, zoals bodemenergie. Er gelden ook dieptegrenzen waaronder bepaalde activiteiten niet plaats mogen vinden, zoals het uitvoeren van boringen en grond- of funderingswerken. Dit is vastgelegd in de Omgevingsverordening. 

Bekijk de regels die van toepassing zijn op deze grondwaterbeschermingszone en de dieptegrenzen die gelden in de Omgevingsverordening.

Dieptegrenzen

De dieptegrenzen in de grondwaterbeschermingsgebieden variëren per winning: 

•  3 m beneden maaiveld: Amersfoort-Berg, Doorn, Langerak, Soestduinen en Woerden
• 10 m beneden maaiveld: Driebergen, Leersum, Rhenen
• 30 m beneden maaiveld: Beerschoten
• 40 m beneden maaiveld: Bethunepolder, Bilthoven, Bunnik, Cothen, Groenekan, Linschoten, Zeist en in Waterwingebied Bethunepolder

Ook de boringsvrije zones liggen als een schil rondom een waterwingebied. De buitengrens van de boringsvrije zone is de lijn van waar het diepe grondwater een periode van 25 jaar nodig heeft om de winputten te bereiken (de 25-jaars zone).

Er zijn 19 winningen in de provincie die worden beschermd door een boringsvrije zone. Winningen die beschermd worden door een boringsvrije zone hebben in de ondergrond één of meerdere aaneengesloten slecht-doordringbare (klei)lagen, waaronder het grondwater wordt onttrokken. Het grondwater in deze gebieden wordt daardoor minder direct vanaf het maaiveld beïnvloed door verontreinigingen. Dit maakt deze winningen minder kwetsbaar. 

Bekijk de regels in de Omgevingsverordening die van toepassing zijn op deze grondwaterbeschermingszone. Deze regels moeten vooral voorkómen dat de beschermende kleilaag wordt aangetast. Dit betekent dat er onder een bepaalde diepte niet in de grond geboord mag worden: de dieptegrenzen.

Dieptegrenzen

De dieptegrenzen in de boringsvrije zones variëren per winning: 

• 3 m beneden maaiveld: Langerak, Lexmond
• 10 m beneden maaiveld: Amersfoort-Koedijkerweg, Rhenen, Woudenberg
• 30 m beneden maaiveld: Veenendaal
• 40 m beneden maaiveld: Bilthoven, Benschop-ondiep, Bunnik, Cothen, De Meern, Eempolder, Leidsche Rijn, Lexmond-Noord, Linschoten, Nieuwegein, Vianen en Vianen-Panoven
• 55 m beneden maaiveld: Tull en ’t Waal
• 60 m beneden maaiveld: WCB Nieuwegein
• 80 m beneden maaiveld: Benschop-diep

Het 100-jaarsaandachtsgebied ligt als een schil rond een grondwaterbeschermingsgebied. Op de grens van dit gebied doet het ondiepe grondwater er 100 jaar over om de winputten te bereiken. Niet elke winning met een grondwaterbeschermingsgebied wordt omringd door een 100-jaarsaandachtsgebied.

In de 100-jaarsaandachtsgebieden zijn geen specifieke regels van toepassing, maar geldt wel de bijzondere zorgplicht, de zorgplicht grondwater. Dit houdt in dat bij ruimtelijke ontwikkelingen en activiteiten op en in de bodem altijd rekening gehouden moet worden met het drinkwaterbelang.

In de Omgevingsverordening staan de regels die van toepassing zijn op deze grondwaterbeschermingszone.

Drinkwaterwinningen waarvoor oppervlaktewater wordt gebruikt, zijn kwetsbaar voor verontreinigingen die via het water of de lucht bij de winning kunnen komen. Met de beschermingszones oppervlaktewaterwinning wordt het oppervlaktewater en een strook land van 100 meter aan beide kanten van de oever beschermd tegen calamiteiten, vervuilde lozingen in het oppervlaktewater en risicovolle ruimtelijke ontwikkelingen.
In deze beschermingszone zijn geen specifieke regels van toepassing, maar geldt wel een bijzondere zorgplicht, de zorgplicht grondwater. Dit houdt in dat bij ruimtelijke ontwikkelingen en activiteiten op en in de bodem altijd rekening gehouden moet worden met het drinkwaterbelang. 
 

Naast de beschermingszones die direct de drinkwaterwinningen beschermen, heeft de provincie een strategische grondwatervoorraad aangewezen. Deze voorraad is er om te zorgen dat ook in de toekomst voldoende mogelijkheden zijn voor de winning van grondwater voor de drinkwatervoorziening. Binnen de strategische grondwatervoorraad wordt onderscheid gemaakt tussen: 

• kwetsbare strategische grondwatervoorraad - kwetsbaar voor activiteiten aan maaiveld, en; 
• matig kwetsbare strategische grondwatervoorraad - minder kwetsbaar voor activiteiten aan maaiveld. 

In deze beschermingszone zijn geen specifieke regels van toepassing, maar geldt wel een bijzondere zorgplicht, de zorgplicht grondwater. Dit houdt in dat bij ruimtelijke ontwikkelingen en activiteiten op en in de bodem altijd rekening gehouden moet worden met het drinkwaterbelang.