'Water is leven'
“Dat zijn de drie woorden die de basis vormen voor het Programma Bewustwording Drinkwaterbronnen. Met dat programma wil de provincie Utrecht meer bewustwording creëren over waar het water dat uit de kraan stroomt vandaan komt. “We willen met z'n allen voorkomen dat we straks naar de supermarkt moeten voor ons drinkwater”, aldus gedeputeerde Has Bakker in een podcast die vanaf nu te beluisteren is via www.provincie-utrecht.nl/drinkwater
Een gedeputeerde is lid van het dagelijks bestuur van de provincie: het college van Gedeputeerde Staten. Iedere gedeputeerde heeft een aantal taken, in de portefeuille van Has Bakker zitten onder andere bodem en water. In de podcast benadrukt hij hoe bijzonder het is dat het water dat in Nederland uit de kraan komt zo schoon is dat je het zonder zorgen kunt drinken. "De kwaliteit ervan wordt voortdurend gemeten door de drinkwaterbedrijven. Natuurlijk staat die kwaliteit onder druk, als je kijkt naar wat er allemaal op de natuur en het water afkomt. Zoals niet-afbreekbare stoffen in de bodem (‘pfas’), bestrijdingsmiddelen in de landbouw en medicijnresten die in het riool terecht komen."
Behalve de kwaliteit wordt ook de beschikbare hoeveelheid schoon drinkwater gemeten: de kwantiteit. Pas waarschuwden het RIVM en Vitens al voor een mogelijk tekort aan drinkwater in 2030. “Dergelijke oproepen nemen wij als provincie uiterst serieus”, zegt Bakker. “Het motiveert ons om te kijken naar mogelijkheden van waterbesparing en ook naar hoe we onze drinkwatervoorziening op peil kunnen houden, terwijl we ook goed voor de natuur zorgen. Want die twee onderwerpen kunnen heel goed samengaan.”
Hoeders van het drinkwater
Om de drinkwatervoorziening op peil te houden, is het belangrijk dat de bronnen van dat drinkwater goed beschermd zijn en blijven. Voorlichting en regelgeving vanuit de provincie zijn daarbij belangrijk. "Als provincie noemen we ons de hoeder van het drinkwater, maar dat kunnen we niet alleen. We werken samen met de omgevingsdiensten, die zich bezighouden met vergunningverlening en handhaving, en ook met de waterschappen, de drinkwaterbedrijven en de gemeenten. We hebben daarnaast ook de hulp nodig van de bewoners, bedrijven en bezoekers van onze provincie. Die nodigen we van harte uit om mede-hoeders van het drinkwater te worden."
Alle drinkwaterwinningen zijn kwetsbaar
In de provincie Utrecht zijn er in totaal 26 grondwaterwinningen en twee oppervlaktewaterwinningen. Grondwater is water dat naar boven wordt gepompt, per jaar 180 miljoen kuub (alleen al in de provincie Utrecht en een kuub is duizend liter). Oppervlaktewater is water dat je kunt zien, bijvoorbeeld meren en plassen. Er zijn ‘kwetsbare’ en ‘niet-kwetsbare’ winningen; in het laatste geval is in de bodem een aaneengesloten kleilaag aanwezig die het grondwater beschermt tegen vervuiling van boven. “Het spreekt vanzelf dat we zo’n kleilaag heel willen houden, dus gelden daar regels voor of en hoe diep je mag boren. Maar”, voegt Bakker toe, “eigenlijk is het een verouderde aanduiding, want overal in de provincie wordt de waterkwaliteit bedreigd. Dus álle drinkwaterwinningen zijn kwetsbaar."
Korter douchen
Per dag gebruikt de gemiddelde Utrechter tussen de 120 en 130 liter drinkwater. “Dat is goed water” zegt Bakker, “waarvan we vijftig liter gebruiken om te douchen en de rest voor een groot deel om, je gelooft het niet, de wc mee door te spoelen. Eigenlijk misbruiken we water, we moeten echt meer aandacht gaan geven aan verminderen van het gebruik. Dat kán gewoon; toen ik aantrad als gedeputeerde kreeg ik van drinkwaterbedrijf Vitens een zandlopertje cadeau. Nu doe ik met mijn kinderen wedstrijdjes wie het kortst kan douchen. Heel leerzaam, al schrok ik wel toen ik besefte hoe lang we er vroeger dan eigenlijk onder stonden.”
Grondwaterbeschermingszones
Om elke waterwinning heen liggen zogenoemde ‘grondwaterbeschermingszones’. Die worden aangeduid met borden die veel mensen zullen kennen: blauw-wit met een tekening van drie golfjes erop. “Maar” zegt Has Bakker, “je kunt ook je postcode invullen op beschermjedrinkwater.nl. Het is belangrijk voor bewoners, bedrijven en bezoekers om te weten waar de gebieden liggen. En dat alles wat je op of in de bodem doet, effect kan hebben op het grondwater en daarmee op onze drinkwaterbronnen. Mogelijk woon, werk of recreëer je in zo’n gebied en dan is het goed om je daar bewust van te zijn. Dat je weet dat er soms speciale regels zijn en waaróm die er zijn. Er is bijvoorbeeld steeds meer vraag naar duurzame warmte-koudeopslag-installaties, maar die mogen dan weer niet worden aangelegd in een grondwaterbeschermingsbied. Want dan moet je de grond in. Natuurlijk zijn we als provincie vóór duurzame energieoplossingen, maar weer niet als dat ten koste gaat van de drinkwaterwinning.”
Proost
“Water is leven”, zegt Bakker, “daarom moeten we zuinig op die bronnen zijn. We willen met z'n allen voorkomen dat we straks naar de supermarkt moeten voor ons drinkwater. Het moet toch onze eer te na zijn als dat in de huizen van onze kinderen straks niet gewoon meer uit de kraan stroomt. Als gedeputeerde wil ik helpen bouwen aan een wereld die gezonder, rechtvaardiger en duurzamer is. Zodat mensen ook in 2100 nog in een fijne en gezonde leefomgeving wonen. Bij die ambitie hoort schoon drinkwater, laten we daarop proosten!”
Beluister de podcast met Has Bakker over het Programma Bewustwording Drinkwaterbronnen op www.provincie-utrecht.nl/drinkwater. Daar vind je ook het programma zelf. Volg ons op Instagram voor updates: @provincie_utrecht.
We zijn benieuwd naar je reactie, stuur die naar drinkwaterbronnen@provincie-utrecht.nl.